Waarom keer ik me in mijn Oefeningen toch zo tegen die levenskunst? En sta ik niet zelf ook een levenskunst voor, al is die dan meer beschouwelijk van aard? Kortom, waarom zeg ik niet gewoon waar het op staat? Uiteraard is het woord aan u. Maar u hoeft echt niet te wachten tot u na het lezen uw reactie hieronder mag invullen. Weet dat u al via mijn woorden spreekt, elke taal is indirecte rede.
Op mij drukt hier dus de last, nee, ik heb hier het mooie voorrecht om te verklaren waarom ik die adviezen van mijn vrienden zo slecht opvolg, niet alleen als mijn keuze, maar als een gegeven dat op een of andere manier speelt in alle opvolgingen van alle adviezen van vrienden in het algemeen. De noodzakelijke ondankbaarheid die ons allen parten speelt. Daarnaast moet ik uitleggen wat dan wel de betekenis van die adviezen is. Immers, we kunnen er niet omheen. Een advies, vooral ook een ongevraagd advies, is wat wenkt. Het is een wenk die we kunnen opvolgen of niet. Het is een gebaar van een vriend dat blijft wenken, ook als we het naast ons neerleggen. Hiervoor kan ik wel dankbaarheid opbrengen. The least we can do is wave to each other, zoals meen ik de ondertitel van een LP van Van der Graaf Generator luidt. Die titel is zelf een wenk, ik ken hem alleen als titel van een LP van een vriend, het is de wave van mijn vriend.
Zeg ik wenk, dan moet ik daarop onmiddellijk toegeven dat ik die wenken van mijn vrienden wel helemaal verkeerd begrepen heb. Zijn het wel adviezen? De korte vertoogstijl die mijn vrienden vaak hanteren laat veel ruimte voor meerduidigheid, vragen, ook misverstanden en irritaties. Die kun je dan vervolgens weer ophelderen met langere uitwisselingen. Maar zo'n vertoogstijl zelf kun je al opvatten als een wenk. Ik heb altijd de neiging om zo'n korte opmerking te beantwoorden met een even korte opmerking. En wanneer ik 'ik' zeg, bedoel ik iedereen, of minstens iedereen op Facebook, want daar is dat usance. Daar kun je zelfs volstaan met het tikken van een handje, wat ook qua gebaar in de buurt komt van een wenk. De like hoeft zelf niet te worden geliket, want dat spreekt vanzelf. Elke like is impliciet al een liking van de andere likes. Waarmee meteen het thema is geïntroduceerd van de implicietheid van de wenk. Ook een stille wenk is nog een wenk, zelfs een niet (rechtreeks) geuite wenk is dat.
Welnu, mijn (of uw) verklaringen die ik u schuldig ben. De eerste is dat het wellicht te maken heeft met de moraal van mijn ouders, meer nog mijn vader, die mij heeft gevormd alles al tamelijk snel te interpreteren in morele termen. Daarom zal ik de wenken van mijn vrienden al snel opvatten als een bevel dat ik moet opvolgen. Daar zitten dus Kant en Frederik de Tweede achter. Terwijl juist zij ook voorstanders van verlichting waren, voorstanders van zelf denken. Het advies 'Durf te denken!' kun je als militair bevel opvatten, maar ook als uitnodiging om al denkend af te rekenen met het betuttelende gezag. Het is een wenk. En al denkend kan ik ertoe komen me meer open te stellen voor de wenken van mijn vrienden. Ze zeggen 'doe dit!', maar ze bedoelen 'zo zou ik de dingen doen als ik jou was' of iets dergelijks, of 'ik begrijp niet waar je heen wil met je blog, maar zie wel een mogelijkheid tot kortsluiting, weetjewat, ik reageer gewoon!' In de onvoorstelbare veelheid van mogelijke interpretaties zal ik altijd de plank misslaan, vandaar mijn noodzakelijke ondankbaarheid.
De tweede verklaring betreft dus de dankbaarheid. Bestaat er een mogelijkheid mijn vrienden anders te bedanken dan met een wenk? Dat lijkt heel vriendelijk, jij zwaait, ik zwaai even terug. Maar er zit ook een bite in deze constatering. Het kan goed zijn dat in alles wat ik zeg en schrijf een wenk zit in de zin van een les, advies, bevel of suggestie. Een kritisch oordeel over iets, over de wereld, dus ook hun wereld, dus ook over henzelf. Het is goed mogelijk dat mijn vrienden mijn blogs lezen als een sterke mening over hen waarbij ik het mooi vind als ze die delen. Een suggestie tot zelfveroordeling.
Ach, de soep wordt zelden zo heet gegeten als wanneer hij wordt opgediend. Mijn vrienden kennend zijn het sterke mensen met levenservaring. Ze kennen zichzelf, en mij kennen ze onderhand ook wel een beetje. Een wenk zo af en toe is voldoende, ik ben alweer veel te uitgebreid geweest.
Waarom volgt u de adviezen van uw vrienden niet op? Zit u niet met een probleem wanneer zij dit wel denken of bent u het niet eens met hun levenskunst?
BeantwoordenVerwijderenWaarom is die ondankbaarheid noodzakelijk?
Ik volg die adviezen niet op omdat ik er weinig talent voor heb. Maar misschien is dat maar goed ook, want een levenskunstenaar moet creatief en eigenzinnig zijn. Met mijn kritiek op de levenskunst wil ik nog een stap verder gaan, of misschien wel een stap terug. In plaats van te beginnen met een project wil ik eerst eens zien of ik dat project niet al ongemerkt uitvoer. Ik ben in deze blogs dus eerder bezig met het lezen van mijn leven dan met het plannen ervan.
BeantwoordenVerwijderenIk ben daarin noodzakelijk ondankbaar omdat ik stuit op een ontelbare veelheid van mogelijke interpretaties van hun adviezen. Stel, ik zou de juiste interpretatie kiezen, dan nog zou ik slechts doen wat ze me adviseren, terwijl ze in werkelijkheid willen dat ik met hun adviezen gelukkiger word. Dat nu kan ik niet garanderen, want geluk werkt helaas niet als machinale productie. Het dient zich aan of het dient zich niet aan.